Istotna rola żywienia
Dowiedz się
Istotna rola żywienia
Żywienie jest nieodłącznym elementem życia każdego człowieka, także chorego. W ostatnich latach znacznie zwiększyło się zainteresowanie wiedzą fachową z zakresu zasad żywienia zarówno człowieka zdrowego jak i w chorobie, a także świadomość konsumencka. W konsekwencji istnieje silna potrzeba by taką wiedzę aktualizować i udostępniać.
Edukacja zdrowotna: zadanie dla specjalistów
Mimo rosnącego zainteresowania tematem żywienia wśród pacjentów niezmiennie rola edukacji zdrowotnej leży nadal po stronie pracowników ochrony zdrowia. Opieka żywieniowa obejmująca rozpoznanie, zapobieganie i leczenie niedożywienia stanowi element właściwej praktyki klinicznej i cenne uzupełnienie opieki pielęgniarskiej i lekarskiej[1]. We wszechobecnym szumie informacyjnym to personel medyczny powinien służyć merytorycznym wsparciem i dbać by żywienie stanowiło integralny element leczenia.
W skrócie: dlaczego pacjent potrzebuje składników odżywczych
Jeżeli chcielibyśmy rozłożyć żywność na czynniki pierwsze, to w uproszczeniu możemy wyróżnić makroskładniki, czyli białka, tłuszcze i węglowodany, oraz mikroskładniki, czyli witaminy i minerały. Żywność i jej składniki nie tylko zaspokajają zapotrzebowanie człowieka na energię, ale też pełnią funkcję budulcowe, zapasowe, regulatorowe czy odpornościowe[2]. Niezwykłe ważne jest ustalenie zapotrzebowania organizmu na energię i makroskładniki diety oraz ich dzienne pokrycie. Dostarczenie właściwej ilości energii z pożywienia wpływa na prawidłowy przebieg procesów życiowych takich jak oddychanie, trawienie, wydzielanie, utrzymanie temperatury ciała, aktywność ruchowa czy możliwość regeneracji tkanek[3].
Żywienie: na co szczególnie zwrócić uwagę
Odpowiednio zbilansowana dieta zmniejsza ryzyko wielu schorzeń, przede wszystkim chorób cywilizacyjnych jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, nowotwory czy osteoporoza[4]. W większości jednostek chorobowych zmienia się zapotrzebowanie na energię i składniki odżywcze, dlatego sposób żywienia należy dopasować indywidualnie do pacjenta.. Składniki odżywcze powinny być dostarczane z pożywieniem każdego dnia. Takim przykładem jest białko. Jest to składnik niezbędny dla utrzymania kości w dobrym stanie, utrzymania i regeneracji mięśni, zwłaszcza utrzymania masy mięśniowej osób starszych[5]. Białka pożywienia są głównym źródłem aminokwasów, które są używane do tworzenia białek ustrojowych. W przypadku ich niedoboru spada zdolność odpornościowa organizmu, masa mięśniowa i zdolność regeneracyjna tkanek[6]. Dodatkowo przy niedostatecznej podaży białka spada samopoczucie, siła mięśniowa i nasilają się zmiany degeneracyjne narządów wewnętrznych[7].
Zasady zdrowego żywienia u chorych
W zależności od stopnia zaawansowania choroby, rodzaju jednostki chorobowej i stanu odżywienia zwiększa się zapotrzebowanie organizmu na energię i makroskładniki. Do chorób, u których zwiększa się zapotrzebowanie na energię i na białko należą między innymi udar, rany przewlekłe i odleżyny, choroba nowotworowa, choroba oparzeniowa, urazy tkanek, gorączka niedożywienie i wiele innych. Niewystarczające pokrycie zapotrzebowania na te czynniki może uniemożliwić lub spowolnić proces regeneracyjny organizmu[8] [9]. O żywieniu w poszczególnych chorobach przeczytasz tutaj (link)
Podsumowanie
Odpowiednio zbilansowana dieta dobrana pod kątem stanu odżywienia i stanu fizjologicznego stanowi niezaprzeczalnie ważny czynnik w profilaktyce i leczeniu chorób oraz rekonwalescencji pacjenta. Dlatego każdego dnia warto zadbać o prawidłowe żywienie pacjenta. [1] Szczygieł B, Ukleja A., Wójcik Z., Jak rozpoznać i leczyć niedożywienie związane z chorobą, PZWL, Warszawa, 2013 [2] Nina Baryłko-Pikielna, Małgorzata Jawor-Kulesza, Funkcje żywności i jej składników w kształtowaniu procesów psychologicznych, Żywność, 4(21) Supl.,1999 [3] Jarosz Mirosław., red., Praktyczny Podręcznik Dietetyki. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2010 [4] Jarosz Mirosław., red., Praktyczny Podręcznik Dietetyki. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2010 [5] Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to protein and increase in satiety leading to a reduction in energy intake (ID 414, 616, 730), contribution to the maintenance or achievement of a normal body weight (ID 414, 616, 730), maintenance of normal bone (ID 416) and growth or maintenance of muscle mass (ID 415, 417, 593, 594, 595, 715) pursuant to Article 13(1) of Regulation (EC) No 1924/2006 [6] Jarosz M., Normy żywienia dla populacji polskiej, IŻŻ, Warszawa, 2017. [7] Jarosz Mirosław., red., Praktyczny Podręcznik Dietetyki. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2010 [8] Jarosz Mirosław., red., Praktyczny Podręcznik Dietetyki. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2010 [9] Anna Mandecka, Bożena Regulska-Ilow, Stan odżywienia i planowanie interwencji dietetycznych u pacjentów z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc, Probl Hig Epidemiol 2016, 97(3): 187-196