Dieta pacjenta przy suchości w ustach

Suchość w jamie ustnej występujący u pacjentów stanowi czynnik pogarszający jakość życia.
Dyskomfort w jamie ustnej spowodowany zbyt małą ilością śliny może występować u osób w wieku
od 20 do 80 roku życia i częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn. Odpowiednie żywienie w tej grupie
chorych jest kluczowe, ponieważ objaw ten może doprowadzić do pomijania posiłków i zwiększyć
ryzyko niedożywienia 1 .

Czym jest kserostomia?

Kserostomia, zwyczajowo nazywana suchością w ustach, to dolegliwość, która może się rozwinąć
z wielu powodów. Klinicznie wyróżniamy dwa typy kserostomii -prawdziwą, gdzie występuje brak lub
zbyt mała ilość wydzielania śliny przez ślinianki oraz rzekomą, gdzie obserwuje się wrażenie suchości
w ustach pomimo właściwej sekrecji śliny z gruczołów 2 .

Dlaczego suchość w ustach dotyka tak wielu pacjentów?

Suchość w jamie ustnej dotyka wielu pacjentów, ponieważ wpływa na nią dużo czynników. U osób
starszych suchość w jamie ustnej może być wynikiem przyjmowanych leków o działaniu
cholinolitycznym, podawanych w astmie, przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc oraz leków
działających na ośrodkowy układ nerwowy 3 . Na suchość może wpływać stan ogólny pacjenta –
depresja, stres, gorączka, odwodnienie, kacheksja czy oddychanie przez usta 4 . Istnieje wiele
jednostek chorobowych, w których występuje obniżone wydzielanie śliny, takich jak cukrzyca typu 2,
zespół Sjogrena, choroba Mikulicza, awitaminoza B1 i B6, zespół Parkinsona, a także nowotwory.
Radioterapia w okolicach szyi i głowy oraz chemioterapia również przyczyniają się do suchości w
jamie ustnej 5 .

Nie podawaj tych pokarmów osobom z suchością w jamie ustnej
Zaleca się unikania ostrych przypraw, mocnej kawy, herbaty, alkoholu, napojów gazowanych oraz
produktów wzmagających pragnienie, jak produkty o wysokiej zawartości soli. Do produktów tych
należą solone krakersy, solone paluszki, chipsy, solone orzechy, produkty w solance, wędliny
i sery długodojrzewające i inne przetworzone produkty 6 .

Najlepsze pokarmy dla pacjentów z suchością w ustach

Istotne jest zwiększenia ilości płynów w diecie poprzez zwiększone spożycie zup, gulaszy, koktajlów,
musów, przecierów i potraw na bazie gotowanych warzyw. Płyny należy podawać w małych porcjach,
w krótkich odstępach czasowych. Zaleca się zwiększenie wypijania delikatnych naparów z mięty lub
wody z dodatkiem soków z cytrusów. Posiłki powinny być miękkie, wilgotne i przyrządzone poprzez
duszenie, gotowanie, miksowanie, przecieranie czy pieczenie w rękawie. Warto wspomnieć,
że niektóre zmiany w jamie ustnej są spowodowane niedoborami witaminowymi, dlatego dieta
pacjenta powinna być urozmaicona i powinna zawierać warzywa, owoce, produkty zbożowe, tłuszcze
roślinne oraz pełnowartościowe białko. W przypadku problemów z gryzieniem oraz połykaniem
warto zastosować dietę o zmienionej konsystencji i stosować potrawy miksowane i przecierane
wzbogacane żółtkiem, masłem oraz śmietaną. Zastosowanie miękkiego pieczywa bez skórki, miękkich
serów, past do chleba, ugotowanych warzyw i miksowanych zup może poprawić jakość żywienia
u chorych z suchością w jamie ustnej. Pomiędzy posiłkami zaleca się żucie gumy bez zawartości
cukru, ssanie landrynek oraz kostek lodu, zjadanie zmrożonych plasterków ogórka lub ananasa oraz
łykanie tabletek z kwasem askorbinowym 7 .

1 Łukasz Guzik, Elżbieta Kamysz, Kserostomia – więcej niż suchość w jamie ustnej, Farm Pol, 2009, 65(6):411-414
2 Łukasz Guzik, Elżbieta Kamysz, Kserostomia – więcej niż suchość w jamie ustnej, Farm Pol, 2009, 65(6):411-414
3 Marcin Pochwalski, Andrzej Wojtowicz, Suchość jamy ustnej – kserostomia – przyczyny, objawy, metody
leczenia – przegląd piśmiennictwa, Nowa Stomatologia 4/2003, s. 211-216
4 Agnieszka Pichór, Anna Doboszyńska, Suchość jamy ustnej — niedoceniany problem kliniczny, Medycyna
Paliatywna w Praktyce 2008; 2: 26–28
5 Łukasz Guzik, Kserostomia — obraz kliniczny i terapia , Medycyna Paliatywna w Praktyce 2010, 4, 1: 14–17
6 Agnieszka Pichór, Anna Doboszyńska, Suchość jamy ustnej — niedoceniany problem kliniczny, Medycyna
Paliatywna w Praktyce 2008; 2: 26–28
7 Agnieszka Pichór, Anna Doboszyńska, Suchość jamy ustnej — niedoceniany problem kliniczny, Medycyna
Paliatywna w Praktyce 2008; 2: 26–28